بخش 26

ارث موضوعی است که بعد از فوتِ یک نفر مطرح و محقق می‌شود؛ یعنی بعد از این‌که فردی فوت می‌کند، رابطۀ وی با اموالش قطع می‌شود و به‌طور قهری و غیرارادی اموال و ماترک وی به ورثه تعلق می‌گیرد و به‌اصطلاح به‌ارث می‌رسد. ورثه و افرادی که ارث می‌برند به خویشاوندانی گفته می‌شود که از نزدیک‌ترین درجه و طبقه شروع می‌شوند و تا دورترین درجات خویشاوندی، مثل عموها و عمه‌ها و دایی‌ها و خاله‌ها و فرزندان آن‌ها و فرزندانِ فرزندانِ آن‌ها پیش می‌رود. نکتۀ مهم این است که وجود هر درجه‌ای از خویشاوندان خویشاوندانِ بعد را از ارث محروم می‌کند. منشأ ارثْ نسب یا سبب است، یعنی افرادی که رابطۀ خونی با مورث دارند از فرد فوت‌شده ارث می‌برند، مانند رابطۀ بین پدر و مادر با فرزندان، و رابطه با برادر و خواهر و عمو و عمه و خاله و دایی و فرزندانشان، که رابطه‌هایی نسبی‌اند و منشأ دیگر رابطه‌هایی سببی‌اند که به‌سبب ازدواج، با شخص متوفی رابطۀ خویشاوندی برقرار شده‌است و به همین دلیل، از متوفی (مورث) ارث می‌برند. خداوند در قرآن می‌فرماید: «اگر هنگام تقسیم ارث،‌ خویشاوندان، یتیمان، و مستمندان [که از وارثان نیستند] حضور داشته باشند، باید چیزی به آنان پرداخته شود و با آنان پسندیده سخن گفته شود.»[1]   [1]) سورۀ نساء، آیۀ ۸.