بخش 4

نفقه به معنای آن چیزی است که صرف هزینۀ همسر و فرزندان می‌شود، به عبارت دیگر، هزینۀ زندگی زن و فرزندان، روزی، و مایحتاج معاش را نفقه می‌گویند.[1] آیه‌ای که در ادامه می‌آید به‌روشنی بر تکلیف مردان دربارۀ پرداخت نفقه به زنان دلالت دارد و مبنا و حکمت این حکم را بیان می‌کند: «مردان سرپرست و خدمت‌گزار زنان هستند، به‌سبب برتری‌هایی که خداوند برای بعضی نسبت‌به بعضی دیگر قرار داده‌است و به‌سبب انفاق‏هایی که از اموالشان [به زنان] می‏کنند.»[2] این آیه اصلِ سرپرستی و ریاست مردان بر خانواده را بیان و به حکمت این حق اشاره می‌کند و می‏فرماید: «بِما فَضَّلَ‏ اللَّهُ‏ بَعْضَهُمْ‏ عَلى‏ بَعْضٍ‏»، این سرپرستی به‌دلیل تفاوت‌هایی است که خداوند ازنظر آفرینش و بنابر مصلحتِ بشر میان زن و مرد قرار داده‌است و بلافاصله درمقابل چنین حقی، تکلیفی را به‌عهدۀ شوهر می‌گذارد و می‏‌فرماید: «وَ بِما أَنْفَقُوا مِنْ‏ أَمْوالِهِمْ‏»، این سرپرستی به‌دلیل تعهداتی است که مردان در انفاق کردن و پرداخت‌های مالی به زنان و اعضای خانواده برعهده دارند.»[3] البته ریاست مرد بر خانواده و برتری او در این موضوع نسبت‌به زن به‌لحاظ انسانی نیست، بلکه بنابر مصلحت‌ اجتماعی و ازباب ویژگی‌های طبیعی و فطری مرد است.   [1]) لغت‌نامۀ دهخدا، ص 673. [2]) سورۀ نساء، آیۀ 34. [3]) تفسیر نمونه، ج 3، ص 371.