در طراحی نقشه جامع پیشگیری، مبارزه، درمان و صیانت برای کاهش اعتیاد باید رویکرد کلان و نوع نگاه به آسیب اعتیاد را مشخص کرده، سپس راهبردهای مقابله با آن را به ترتیب اولویت بندی کنیم. در این سند بنا نداریم از نظریات غربی در نگاه کلان و مبنایی به موضوع اعتیاد استفاده کنیم و در پی استفاده از مدل های اجرایی و عملیاتی داخلی برای حل مسئله اعتیاد خواهیم بود. هرچند تجارب عملیاتی کشورهای غربی در این زمینه مورد بررسی قرار خواهد گرفت و از مدل های اجرایی آنها در حد نیاز استفاده خواهد شد.

در طراحی نقشه جامع پیشگیری، مبارزه، درمان و صیانت برای کاهش اعتیاد باید رویکرد کلان و نوع نگاه به آسیب اعتیاد را مشخص کرده، سپس راهبردهای مقابله با آن را به ترتیب اولویت بندی کنیم. در این سند بنا نداریم از نظریات غربی در نگاه کلان و مبنایی به موضوع اعتیاد استفاده کنیم و در پی استفاده از مدل های اجرایی و عملیاتی داخلی برای حل مسئله اعتیاد خواهیم بود. هرچند تجارب عملیاتی کشورهای غربی در این زمینه مورد بررسی قرار خواهد گرفت و از مدل های اجرایی آنها در حد نیاز استفاده خواهد شد.

چه چیزی وضعیت فعلی و درک ما از وضعیت موجود جامعه و مسائل مربوط به آن را بغرنج و تاسف آور نشان می دهد؟ چرا ما همواره فکر می کنیم که در شرایط خوبی به سر نمی بریم؟ در چه نوع نگاهی اعتیاد به مواد مخدر و روان گردان به عنوان یک مسئله لاینحل جلوه می کند؟ پاسخ ساده این سوال می تواند به نوع نگاه ما به گذشته و آینده باشد. اغلب در جامعه ما سیاستگذاران و پژوهشگران تصور بسیار مثبتی از گذشته دارند و متصورند که جامعه در یک وضعیت مناسب اجتماعی قرار داشته است که میزان رضایت از زندگی در سطح مطلوبی بوده است. همچنین به دنبال ترسیم یک آینده ایده آل و رویایی هستند، نه تنها چنین آینده ای را ترسیم می کنند بلکه بعضا یقین دارند که به چنین آینده ای خواهیم رسید.

چنین نگاهی به گذشته پر از افتخار و آینده ای روشن، درک ما را از زمان حال دچار تشویش می کند. این درحالی است که گذشته و آینده اصالتی ندارند و انسان در تمام اعصار در زمان حال زیست داشته است. آنچه اهمیت دارد نظم دهی به مناسبات انسان ها در زندگی روزمره است. از رو برای داشتن یک جامعه مطلوب باید تلاش کنیم روابط انسان ها را براساس یک نظم ارزشی-هنجاری برقرار کنیم.

چه چیزی روابط انسانی را نظم می بخشد؟ انسان ها بر مبنای چه نظام ارزش- هنجاری رابطه خود را با یکدیگر شکل می دهند؟ یک تصور غالب این است که افراد براساس ذهنیت و ارزش های ذهنی خویش رفتار می کنند که البته دور از راه هم نیست. تصور دیگر این است که افراد براساس ساختارهای الزام آور جامعه رفتار خویش را تنظیم می کنند. ذهنیت و ساختارهای عینی هر دو زمانی بر رفتار فرد مستولی می شوند و افراد را در مسیر رفتار دلخواه قرار می دهند. نظامات اجتماعی وجوه عینی و ذهنی مختلفی دارند که براساس تاریخ، فرهنگ و دین یک ملت تنظیم شده اند. از این منظر نظامات عمده زیر وجود دارد که رفتار اجتماعی افراد باید براساس آنها تنظیم شود:

این نظامات نشان دهنده حالت مطلوب یک رفتار اجتماعی برای آینده نیستند بلکه نشان دهنده جایگاه رفتار اجتماعی افراد هستند. بدین منظور که اگر ما به دنبال بررسی یک واقعیت اجتماعی باشیم که در حال حاضر تبدیل به آسیب شده است باید ریشه آن آسیب را در نظامات مربوط یافت