ضمائم اجرای طرح
سطحبندی وضعیت خانوادهها و تعیین اولویتها
سطحبندی در دو مرحله بر اساس نماگرهای ۱۸ گانهای که در سایت و یا نرم افزار ویژه طرح آماده شده؛ توسط همیار خانواده انجام میشود.
مرحله اول سطحبندی بعد از جمعآوری اطلاعات در ساحتهای سهگانه «فرهنگی»، «اجتماعی» و «اقتصادی» خانواده و در ماه دوم یا سوم اجرای طرح و مرحله دوم آن در ماه یازدهم طرح صورت میگیرد.
در مجموع ۱۸۰۰ امتیاز برای خانواده در نظر گرفته شده که در خانوادههای آسیب دیده؛ به میزان آسیب خانواده در هر نماگر و بنا به تشخیص همیار خانواده؛ مقداری از این امتیازها کم میشود و در نهایت توسط سایت یا نرمافزار خانواده در یکی از دستههای ذیل سطحبندی میشود.
دسته اول: آسیب دیده و نیازمند به درمان و حمایت (امتیاز: 0 الی 200)
دسته دوم: در معرض آسیب؛ ناپایدار و نیازمند درمان (امتیاز: 201 الی 400)
دسته سوم: ایمن و پایدار (امتیاز: 401 الی 600)
این نوع از سطحبندی نقاط ضعف و نیازمندیهای خانواده را برای همیار مشخص میسازد و برنامه درمانی وی نیز بر محور رفع همین آسیبها و نیازمندیها؛ طراحی و برنامهریزی شده و ادامه مییابد.
نماگرهای سطح بندی وضعیت خانوادهها عبارتند از:
نماگرهای فرهنگی
۱. تحصیلات اعضای خانواده
دارای تحصیلات متناسب با موقعیت خانواده: 0-
در حال تحصیل اما عدم انگیزه کافی برای ادامه تحصیل: ۵0-
ترک تحصیل و عدم انگیزه برای تحصیل: ۱۰۰ -
۲. رفتارهای مذهبی اعضای خانواده
پایبند نسبت به واجبات دینی و آشنایی با احکام و آداب شرعی: 0-
پایبند نسبت به واجبات دینی اما عدم آگاهی از احکام و آداب شرعی: ۵0-
بی توجه نسبت به واجبات دینی و عدم آگاهی از احکام و آداب شرعی: 100-
فضائل اخلاقی
پایبندی به فضایل اخلاقی و توجه به رشد و ارتقاء سطح اخلاقی خانواده: 0-
پایبند به فضایل اخلاقی و عدم برنامه و انگیزه برای رشد و ارتقاء سطح اخلاقی خانواده: ۵۰ -
ابتلا به رذایل اخلاقی و عدم انگیزه برای اصلاح و ترک رذایل اخلاقی: ۱۰۰ -
مشارکتهای فرهنگی اعضای خانواده
اهل ارتباط با مسجد و عضویت در هیئات مذهبی و پایگاههای بسیج یا کانونهای فرهنگی: 0-
اهل ارتباط با مسجد ولی عدم عضویت در هیئات مذهبی و مراکز فرهنگی: ۵0-
عدم ارتباط با مسجد و عدم عضویت در هیئات مذهبی و سایر مراکز فرهنگی: ۱۰0-
برنامههای ورزشی و تفریحی
توجه به سلامتی خود و خانواده و دارای برنامههای منظم تفریحی و ورزشی: 0-
توجه به سلامتی خود و خانواده ولی عدم برنامه منظم تفریحی و ورزشی: ۵۰-
عدم توجه به سلامتی خود و خانواده و عدم انگیزه برای هرگونه برنامه تفریحی و ورزشی: 100-
۶. بینشها و باورهای فرهنگی خانواده
توجه نسبت به داشتههای زندگی و رضایتمند و شاکر از زندگی: 0 -
توجه نسبت به داشتههای زندگی ولی عدم رضایتمندی و شکر از زندگی: ۵۰ -
عدم توجه نسبت به داشتههای زندگی و عدم رضایتمندی و شکر داشتهها: ۱۰۰ -
نماگرهای اجتماعی
۱. وضعیت تربیت فرزند در خانواده
دغدغهمند نسبت به تربیت صحیح فرزند و دارای مهارت نسبی: 0 -
دغدغهمند نسبت به تربیت صحیح فرزند اما عدم مهارت کافی: ۵۰ -
عدم توجه به تربیت فرزند و عدم مهارت لازم: 100-
۲. تشکیل و تحکیم خانواده
ازدواج موفق و سرو سامان گرفتن سرپرست و اعضای خانواده: 0-
ازدواج موفق سرپرست - ولی بازماندن سایر اعضای خانواده از ازدواج: ۵۰ -
ازدواج ناموفق سرپست و بازماند بعضی از اعضای خانواده: 100-
۳. بهداشت و سلامت اعضای خانواده
سلامت و تندرستی سرپرست و اعضای خانواده: 0 -
سلامتی سرپرست اما اعتیاد یا مریضی خاص بعضی از اعضا خانواده: ۵0 -
عدم سلامت و تندرستی سرپرست و اعضای خانواده: 100-
۴. امکانات رفاهی و کالاهای ضروری خانواده
تامین و مناسب بودن امکانات رفاهی و کالاهای ضروری خانواده: 0 -
فرسوده بودن امکانات رفاهی و کالاهای ضروری: ۵۰ -
عدم تامین امکانات رفاهی و کالاهای ضروری: 100-
5. تعامل و ارتباطات مجازی خانواده
استفاده مناسب از فضای مجازی و گروههای اجتماعی: 0-
استفاده از فضای مجازی اما بی اطلاع نسبت به آسیبهای آن: ۵۰ -
استفاده نادرست و اعتیاد به فضاهای ناسالم مجازی: 100-
6. تعاملات اجتماعی و حضوری خانواده
اهل تعامل اجتماعی و رعایت احترام و پایبندی به حقوق دیگران: 0 -
اهل تعامل اجتماعی؛ ولی عدم پایبندی به حقوق دیگران: ۵0-
اهل انزوا و گوشه گیری و عدم پایبند به حقوق دیگران: 100-
نماگرهای اقتصادی
۱. وضعیت اشتغال اعضای خانواده
دارای شغل و سرمایه مناسب: 0 -
دارای شغل و فاقد سرمایه مناسب: ۵0-
فاقد شغل و سرمایه مناسب: ۱۰0-
۲. حرفه و مهارتهای شغلی خانواده
دارای حرفه و مدرک مورد نیاز جهت اشتغال: 0 -
دارای حرفه و فاقد مدرک مورد نیاز جهت اشتغال: ۵0-
فاقد حرفه و مدرک مورد نیاز جهت اشتغال: ۱۰0-
۳. وضعیت درآمد اعضای خانواده
دارای درآمد مناسب غیر از حمایت، یارانه و معیشت: 0 -
دارای درآمد اندک غیر از حمایت، یارانه و معیشت: ۵0-
فاقد درآمد غیر از حمایت، یارانه و معیشت: ۱۰0-
۴. چگونگی عقل معاش و مدیریت داشتهها
آینده نگر و مدیریت صحیح مخارج و عدم بدهکاری: 0 -
آینده نگر، ولی عدم توان در مدیریت مخارج: ۵0-
بدهکار و عدم توجه به مسائل اقتصادی: 100-
۵. تفکرات و بینشهای اقتصادی اعضای خانواده
قانع و فاقد هرگونه احساس و ابراز فقر و چشم و همچشمی: 0 -
کم توقع و فاقد چشم و همچشمی، اما دارای احساس فقر: ۵۰ -
پر توقع و دارای چشم و همچشمی و ابراز فقر: ۱۰0-
۶. تعاملات اقتصادی اعضای خانواده
اشتغال اعضای خانواده و مشارکت در مخارج خانه: 0-
اشتغال اعضای خانواده و عدم مشارکت در مخارج خانه: ۵0-
عدم اشتغال اعضای خانواده و عدم مشارکت در مخارج خانه: ۱۰0-
گزارش نویسی و مستندسازی فعالیتها
فعالیتها و خدمات همیاری عمومی توسط مسؤل مرکز محلی خانواده ثبت و ضبط و مستند میگردد. اما خدمات ارائه شده به خانوادههای آسیب دیده و تمامی گزارشهای درخواستی طرح در طول دوره یک ساله توسط همیار در سایت یا نرمافزار ویژه طرح تکمیل و ارائه میگردد. این گزارشها شامل موارد ذیل میباشد:
- گزارش پایش اطلاعات فردی؛ وضعیت اجتماعی؛ اقتصاد و اشتغال؛ فرهنگی؛ وضعیت مسکن خانواده
- گزارش آسیب شناسی وضعیت اعضای خانواده
- گزارش وضعیت درمان و رفع مرحله به مرحله آسیبهای خانواده
ـ گزارش وضعیت رشد و ارتقا و توانمندی خانواده
- گزارش خدمات ارائه شده به گروه هدف مثل مشاوره خاص؛ هدایا و کمکهای مالی و بستههای فرهنگی
- گزارش بازدید ماهیانه و مطالب ارائه شده در جلسه و نیازمندیهای خانواده
- نامه درخواست برگزاری کمیسیون برای بررسی وضعیت مشکلات حاد و پیچیده خانواده
تبصره۱: جهت تکمیل گزارشها و مستندسازی دقیق خدمات؛ تمامی برنامهها و خدمات ارائه شده به خانوادهها با گرفتن عکس و فیلم و ثبت و ضبط نوع و جنس کالاهای تقدیم شده به گروه هدف و تهیه و بایگانی فاکتور مربوطه و ... توسط همیاران و مسؤلین مرکز محلی انجام میشود و جمعبندی نهایی خدمات و برنامههای هر خانواده نیز در پایان طرح با همکاری همیاران و مسؤلین مرکز محلی صورت میگیرد.
تبصره ۲: جهت حفظ کرامت و عزت نفس گروه هدف؛ تصویربرداری از نزدیک و تمام رخ از افراد و خانوادهها ممنوع و تصاویر و فیلمبردای باید از زاویه پشت سر یا نیم رخ و یا از فاصله دور صورت گیرد.
تبصره ۳: تمامی اطلاعات گروه هدف جزو اسرار زندگی شخصی آنان به حساب میآید و جهت حفظ کرامت مخاطبان و رعایت شئونات اسلامی؛ فاش نمودن اطلاعات حتی برای اعضای درجه یک خانواده همیاران و مجریان طرح هم ممنون میباشد.
نظارت و ارزیابی مرکز محلی خانواده بر همیاران
این کار به صورت مستقیم و غیرمستقیم، و با شیوههای ذیل صورت میگیرد:
• گزینش و مصاحبه و تائید صلاحیت همیاران
• استعلام سوابق علمی و تبلیغی همیار توسط مسؤلین مرکز محلی خانواده
• پیگیری و دریافت گزارش فعالیتهای همیاران
• تحقیق از گروه هدف و کسب رضایتمندی آنان با تماس تلفنی و نظرسنجیهای مکتوب
• مراجعه حضوری نماینده مرکز محلی خانواده در محل و مشاهده مستقیم روند فعالیت همیار
تبصره: مسؤل مرکز محلی میتواند بر روند فعالیت همیاران و مسؤلین کمیسیونهای سهگانه نظارت مستقیم داشته باشد و از آنان تقاضای گزارش و در صورت اثبات عدم پایبندی به تعهدات، تذکرات لازم خود را به آنان اعلام و تا به ثمر رسیدن و اصلاح امور، با آنان برخورد نماید و در صورتی که تذکرات لازم به نتیجه نرسد، مسئولین مرکز محلی خانواده میتوانند در اسرع وقت، همیار خاطی یا مسؤل کمیسیون متخلف را تغییر دهند.
تبصره ۲: مدل ارزیابی به روش پیمایشی و با بهرهگیری از مطالعات میدانی و تطبیقی فعالیتها با اهداف؛ وظایف و مأموریتها و اختیارات محوله، و با شاخصهایی همچون بازدهی و کارایی و اثربخشی و اندازهگیری و مقایسه موارد همسو و ... طراحی و به کار گرفته و تحلیل میشود. برخی از این شاخصها میتوانند به صورت کمی و برخی هم به صورت کیفی و برخی به هر دو صورت فوق، مبنای ارزیابی قرار گیرند. بنابراین قضاوت شخصی افراد هرگز نمیتواند ملاک مناسبی برای ارزیابی این طرح باشد.
برخی از شاخصهای ارزیابی:
1) عملکرد همیاران در ارتباط با شناخت جامعه هدف و نیازهای آن
2) شفافیت و مشخص بودن برنامههای ارائه شده در مراحل اجرای طرح
3) تکنیک و نوع آوری و استفاده از فضاهای نوین پیام رسانی
4) محتواهای آماده شده و روشهای ارائه آنها
5) میزان رضایت جامعه هدف و مسؤلین مرکز محلی خانواده و نماینده کارگروه خاتم
6) نتیجه و میزان رشد هنجارها و کاهش ناهنجاریها (حل مسئلهها)
7) زمان صرف شده توسط همیار
8) نگرش مربی نسبت به طرح و گروه هدف
9) توانمندی به کارگیری ظرفیتهای همسو و موجود جهت درمان آسیبهای گروه هدف
10) پایبندی به فضائل اخلاقی مربی همچون صبر؛ راستگویی؛ نظم و تعهد کاری و ...