اقدامات عملی اجرای طرح
اقدامات شامل سه مورد می باشد.
قدم اول: اطلاع رسانی و پذیرش افراد و خانوادهها
شکل های اطلاع رسانی
اطلاع رسانی از چند طریق شکل میگیرد:
1) تبلیغات میدانی و حضور نیروهای مرکز محلی خانواده در مساجد و مراکز فرهنگی و اجتماعی همجوار مرکز محلی خانواده و معرفی مرکز و برنامههای آن
2) توزیع بروشور و بنر معرفی مرکز محلی خانواده، در سطح منطقه و میان خانوادهها و در مکانهای عمومی
3) ارتباط و تعامل با سازمانهای حمایتی با هدف معرفی مددجویان تحت پوشش آن سازمانها به مرکز محلی خانواده جهت ارائه خدمات همیاری بر اساس تفاهمنامههای دو طرفه موجود
شناسایی و پذیرش خانوادهها
عملیاتی شدن موارد فوق، منجر به معرفی اجمالی برخی از افراد و خانوادهها توسط ائمه جماعات و مؤمنین و مراکز، مؤسسات فرهنگی و اجتماعی و سازمانهای حمایتی میگردد و در مواردی نیز ممکن است گروههای هدف و یا بستگان آنان در مرکز محلی خانواده حضور یابند و اطلاعات اجمالی افراد یا خانوادههایی را در اختیار مرکز قرار دهند و پذیرش ابتدایی خانوادهها از این طریق انجام گیرد.
دسته بندی خانوادهها و برنامهریزی برای یاری آنان
بعد از پذیرش خانوادهها، مهمترین اقداماتی که باید در این مرحله صورت گیرد عبارتند از:
• دستهبندی خانوادهها به سه گروه خانواده «آسیبدیده»؛ «در معرض آسیب» و «ایمن»
• تشکیل پرونده همیاری برای افراد و خانوادههای هدف طرح
• طراحی و برنامهریزی فعالیتهای همیاری عمومی برای خانوادههای در معرض آسیب و خانوادههای ایمن
• واگذاری خانوادههای آسیب دیده به همیاران خانواده بر حسب مشکل و نوع نیازمندی گروه هدف به خدمات همیاری
پایش اطلاعات خانوادههای آسیبدیده
این کار با انجام فعالیتهای زیر صورت میگیرد:
• ارتباطگیری و تعامل همیاران با خانوادهها به طرق مختلف، اعم از ارتباط تلفنی و مجازی یا ارتباط حضوری
• پایش اطلاعات «فردی»؛ «اجتماعی»؛ «اقتصادی» و «فرهنگی» خانوادهها و ثبت آن در کاربرگهای ویژه طرح
• آسیبشناسی و سطحبندی خانوادهها بر اساس سه شاخص «فرهنگی»؛ «اجتماعی» و «اقتصادی» در کاربرگهای ویژه طرح
قدم دوم: اقدامات پیشگیرانه یا درمان آسیبهای گروه هدف
اقدامات پیشگیرنه بیشتر در غالب همیاری عمومی و برای ایمنسازی محیط و خانوادههای در معرض آسیب و با محوریت مرکز محلی و استفاده از سایر ظرفیتها صورت میگیرد؛ اما درمانگری خانوادههای آسیب دیده توسط همیاران و به صورت متمرکز انجام میشود. البته این درمانگری بعد از آن آغاز میگردد که آسیبها و نیازمندیهای گروههای هدف، شناسایی شده و در این قدم اقدامات زیر عملیاتی میگردد:
1) تهیه تقویم اجرایی همیاری برای گروه هدف توسط همیار خانواده
این تقویم شامل اقدامات عملیاتی: خود همیار، گروه آموزشی مرکز محلی خانواده، همیاران متخصص، کمسیونهای سه گانه، گروهها و مراگز درمانگر، خیرین و کارفرمایان و ... است. (کاربرگ این تقویم در نرمافزار ویژه طرح یا نرمافزار جبهه یا ... در دسترس قرار میگیرد)
2) گزارش اولیه همیار خانواده از اقدامات انجام شده و میزان موفقیت وی و تبیین موانع احتمالی با هدف همافزایی و اقدام جهت رفع موانع
تبصره1: در صورت عدم موفقیت همیار خانواده، جهت رفع آسیب، زمینه ارتباط همیار یا مشاور متخصص با خانواده توسط همیار اصلی و کارگروه مربوطه فراهم میگردد.
(جهت انجام این تبصره، تعدادی از مشاوران متخصص در مرکز محلی خانواده حضور مییابند و به گروه هدف نیازمند خدمات مشاورهای ارائه میدهند)
تبصره2: برخی از افراد و خانوادههای هدف طرح با موافقت و اعلام آمادگی خود، برای درمانهای خاص مثل استرس، وسواس، اعتیاد، ایدز و... به مراکز درمانی مربوطه معرفی گردند.
3) برگزاری کمیسیونهای هدفمند جهت بررسی و استخراج راهکارهای درمانی و همافزایی با همیاران خانواده
4) برگزاری کارگاههای مهارتی با رویکرد پیشگیری و درمان آسیبهای موجود در گروه هدف
5) درگیر ساختن گروهها و نهادهای مختلف جهت رفع آسیبهای گروه هدف
6) ارائه و جمعبندی گزارش نهایی پیشگیری و درمان آسیبهای موجود در خانواده هدف توسط همیار مربوطه
قدم سوم: تثبیت درمانها و بازخوردهای آن
در این قدم، افراد و خانوادههایی که در زمینههای سهگانه فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی رشد داشته و به توانمندی و ایمن سازی رسیدهاند، شناسایی، معرفی و مورد مشاوره، حمایت، تشویق قرار میگیرند.
برای دستیابی به این قدم، برنامههای مختلف زیر در دستور کار قرار میگیرد:
• ارتباط مسؤلین طرح و همیاران متخصص با گروههای هدف جهت بررسی میزان اثرگذاری برنامههای عمومی و همیاریهای متمرکز
• حمایت از افراد و خانوادههای توانمند شده در عرصههای مختلف. مثل مشاوره بعد از رجوع یا ازدواج جدید و یا ترک اعتیاد، امیدبخشی به بهبود و رونق کسبوکارهای راهاندازی شده، حمایتهای تحصیلی؛ بازدید از منازل خانوادههایی که اختلاف آنها حل شده و ...
• تشویق و ترغیب گروه هدف توسط همیار، مسؤلین مرکز محلی، سازمانهای حمایتی و خیرین
• دعوت از خانوادهها برای حضور در جشن توانمندی مثل جشن ازدواج، جشن فارغالتحصیلی، جشن کار و اشتغال و جشن پاکی از اعتیاد، سفرهای زیارتی و...
• سطح بندی نهایی وضعیت خانواده در ساحتهای سهگانه فرهنگی؛ اجتماعی و اقتصادی.
• جمعبندی گزارش نهایی وضعیت گروه هدف توسط همیار خانواده و مسؤلین طرح